Religia jest to zespół wierzeń w siły nadprzyrodzone i związanych z nimi obrzędów, zasad moralnych oraz form organizacji społecznej w postaci instytucji religijnych. Religia może wpływać na:

- zachowania gospodarcze ludności oraz charakter upraw i hodowli przez zakazy i nakazy, które dotyczą sposobów odżywiania, np. zakaz jedzenia wieprzowiny przez wyznawców islamu i judaizmu, zakaz picia alkoholu przez wyznawców islamu, zakaz zabijania krów w Indiach,

- zachowania demograficzne, ponieważ kształtuje model rodziny, przez to wpływa na sposób odżywiania, a w efekcie na śmiertelność niemowląt,

- rozprzestrzenianie się języków, np. arabskiego w Afryce Północnej.

Główne religie

Chrześcijaństwo – 1,95 mld wyznawców, głównie na obszarze Filipin, Europy i południowej Syberii, Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej, Australii oraz środkowej i południowej Afryki. Na wielu obszarach Afryki, Kanady, Syberii i basenu Morza Śródziemnego chrześcijaństwo współistnieje z lokalnymi wierzeniami (synkretyzm religijny).

W obrębie chrześcijaństwa wyróżniamy Kościoły:

- Rzymskokatolicki  - w strefie doktryny i organizacji kościelnej uznaje autorytet papieża – biskupa Rzymu. Kościół rzymskokatolicki utożsamia się z kościołem powszechnym. Katolicy wierzą w jednego Boga, występującego w trzech Osobach (Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty), który jako stwórca świata objawił się ludziom. Syn Boży stał się człowiekiem jako Jezus Chrystus i umarł na krzyżu za grzechy ludzi, po trzech dniach zmartwychwstał. Wszyscy ludzie muszą przestrzegać Dekalogu, a zwłaszcza przykazania miłości Boga i bliźniego. Przeznaczenie ludzi to życie wieczne z Bogiem i zmartwychwstanie po powtórnym przyjściu Chrystusa na Ziemię.

- Protestanckie – powstały bezpośrednio lub pośrednio w wyniku reformacji. Termin protestantyzm pochodzi od protestu, który w 1529r. wyrazili luterani 6 księstw i 14 miast Rzeszy przeciw Katolikom. Protestanci wierzą, że jedynym źródłem objawienia jest Biblia, odrzucają natomiast spowiedź, kult Maryi i wszystkich pośredników w kontakcie z Bogiem.

Do kościołów protestanckich zaliczamy:

- Kościoły ewangelicko-augsburgskie, które opierają się na doktrynie luteranizmu. Według nie zbawienie zależy tylko od mocnej wiary w zbawczą śmierć Jezusa. Źródłem wiary jest łaska Boża, a dobre uczynki są jedynie następstwem tej wiary,

- Kościoły ewangelicko-reformowane opierają się na doktrynie kalwinizmu, jej głównym elementem jest nauka o predestynacji. Nauka ta zakłada, że Bóg przeznaczył wybranych ludzi do zbawienia, a innych na potępienie, na co nie mają wpływu ich zasługi lub grzechy,

- Kościół anglikański powstał na skutek działalności Henryka VIII Tudora oraz uchwalenia aktu supremacji przez parlament w 1534r. Doktryna Kościoła anglikańskiego powstałą pod wpływem myśli Jana Kalwina. Od XVII w. istnieją dwa nurty teologiczne – ewangeliczny, podkreślający rolę Biblii i osobistej pobożności oraz eklezjalny – uznający duże znaczenia sakramentów i sukcesji apostolskiej,

- Kościoły adwentystów, zielonoświątkowców, baptystów i metodystów.

- Prawosławne (ortodoksyjne) – są niezależne od siebie administracyjnie i hierarchicznie (autokefaliczne), uznają honorowe zwierzchnictwo patriarchy konstantynopolitańskiego. Obecnie istnieje 15 hierarchicznych Kościołów prawosławnych. Powstały one przez rywalizację biskupów Rzymu i Konstantynopola o prymat w świecie chrześcijańskim i pogłębianie się różnic w liturgii, prawie kościelnym i doktrynie między Kościołami zachodnimi i wschodnimi. Ostatecznie Rzym uniezależnił się w 1054r. (schizma wschodnia).

- Wschodnie (katolickie) – np. greckokatolicki, neounicki, które tworzą chrześcijanie wywodzący się z różnych kościołów wschodnich, którzy uznali dogmatykę i jurysdykcję Kościoła rzymskokatolickiego oraz prymat papieża, ale zachowali własną liturgię i ustrój kościelny.

- Starokatolickie

- Wschodnie staro orientalne – etiopski, syryjski, koptyjski, chaldejski.

Islam wyznaje 1,7 mld osób. Twórcą islamu był Muhammad Ibn Abd Allah (ok. 570-632), który w Europie jest znany jako Mahomet. W Mekce ogłosił się on prorokiem i twierdził, że Bóg przekazał mu objawienie zawarte w Koranie. Według muzułmanów Koran jest ostatecznym uzupełnieniem uznawanej przez nich Biblii. Pierwszymi wyznawcami islamu byli krewni Allaha, po jego przeniesieniu się do Medyny w 622r. – kilka plemion arabskich, a od 632r. większość plemion Półwyspu Arabskiego. Wyznawcy islamu zamieszkują północną Afrykę, południowo-zachodnią i środkową Azję oraz Indonezję. Szyici i sunnici są dwoma odłamami islamu. Unormowały się one w czasie walk politycznych o władzę na początku tworzenia się islamu. Obie grupy zarzucają sobie odstępstwa od zasad islamu i nawołują się czasem do podjęcia dżihadu, czyli świętej wojny przeciwko sobie.

- Szyici uznają prawo czwartego kalifa „sprawiedliwego” Alego Ibn Abi Taliba, który był bratem stryjecznym i zięciem Mahometa. Po jego śmierci władzę objęli Kalifowie, których szyici nie uznali. Szyizm charakteryzuje się mistycyzmem, otaczającym kultem imamów i oczekiwaniem na powrót ostatniego z nich – mahdiego, jako zbawcy całej ludzkości.

- Sunnici uważają, że są najbardziej prawowiernymi kontynuatorami tradycji proroka Mahometa. Nie uznają prawa szyickich imanów do zwierzchności nad wszystkimi muzułmanami.

Hinduizm wyznaje 0,76 mld ludzi, głównie na subkontynencie indyjskim. Hinduizm to termin europejski, który określa religie powstałe z wedyzmu i braminizmu w indyjskim kręgu kulturowym. Hinduizm powstał w rolniczych społecznościach związanych z ustrojem kastowym, pod wpływem wierzeń animistycznych, praktyk szamanistycznych, kultów płodności. Istnieją dwa odłamy hinduizmu: wisznuizm i śiwaizm. Najbardziej znane bóstwa to Wisznu, Kriszna i Śiwa.

Buddyzm wyznaje 355 mln osób. Najbardziej rozpowszechnił się w Chinach, Korei, Japonii, krajach Azji Południowo-Wschodniej (Tajlandia, Wietnam, Myanmar). Religię tę stworzył Budda. W buddyzmie bogowie nie mają żadnego znaczenia dla jednostki, która dąży do doskonalenia się i wyzwolenia. Podstawą buddyzmu są 4 Szlachetne Prawdy. Celem życia jest wyzwolenie z koła cierpienia (Samsary) i osiągnięcie całkowitego spokoju, wygaśnięcie wszelkich pragnień w Nirwanie. Przywódcą duchowym buddystów jest przebywający od 1959r. na wygnaniu Dalajlama.

Wyznawcy pozostałych religii to 1,7 mld ludzi. Najliczniejsze pozostałe wyznania to:

- Konfucjonizm w Chinach, opiera się na doktrynie światopoglądowej głoszonej przez Konfucjusza oraz jego uczniów. Głosi ona, że wszystko co się dzieje, musi być zgodne z „ładem nieba” – czyli tzw. tao.

- Szintoizm w Japonii – japońska religia politeistyczna.

- Sikhizm w Pendżabie i Kaszmirze, wymaga pełnego miłości oddania się Najwyższemu i prowadzenia pracowitego i uczciwego życia.

- Judaizm w Izraelu. Jest jedną z najstarszych i ciągle żywych religii świata. Wiara w jedynego Boga, Stwórcę i Pana Wszechświata, który oczekuje od ludzi życia zgodnego z Dekalogiem. Judaizm zakłada też, że Żydzi są narodem wybranym, z którym Bóg zawarł przymierze.

- Szamanizm  na Syberii i Ameryce Północnej i Południowej. Centralną rolę odgrywa szaman.

Około 1,3mld ludzi to agnostycy i ateiści. Dominują oni w Chinach, krajach byłego ZSRR, Europie Zachodniej oraz Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, czyli w krajach o tradycjach chrześcijańskich lub tam gdzie w ostatnich dziesięcioleciach ludzie wierzący byli prześladowani.