Nauka i rozwój Geografia

Polityczne i gospodarcze organizacje międzynarodowe

OPECOrganizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową powstała w 1960 r. Skupia największych producentów i eksporterów ropy naftowej: Arabię Saudyjską, Algierię, Ekwador, Gabon, Indonezję, Iran, Irak, Katar, Kuwejt, Libię, Nigerię, Wenezuelę i Zjednoczone Emiraty Arabskie. Cele organizacji to utrzymanie wysokich cen ropy przez ustalenie limitów wydobycia i kontrolowanie w ten sposób podaży ropy na rynki światowe. Ograniczając wydobycie ropy, OPEC wywołała kryzys naftowy, który spowodował przemiany strukturalne całej gospodarki światowej (spadek energochłonności i materiałochłonności oraz rozwój energetyki jądrowej i alternatywnej).

NAFTAPółnocnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu została powołana w 1994 r. przez USA, Kanadę i Meksyk. Jej celem jest stworzenie strefy wolnego handlu obejmującej te kraje.

EFTAEuropejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu powstało w 1960 r., straciło ono na znaczeniu przez rozszerzenie Unii Europejskiej. Obecnie do EFTA należą Islandia, Lichtenstein, Szwajcaria i Norwegia.

OECDOrganizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju powstała w 1960 r. z siedzibą w Paryżu. Obecnie skupia ona 29 państw: wszystkich członków UE, EFTA oraz Stany Zjednoczone, Kanadę, Meksyk, Australię, Nową Zelandię, Japonię, Turcję, Polskę, Czechy i Węgry. Działa na rzecz liberalizacji handlu pomiędzy krajami członkowskimi, rozwoju gospodarczego, spadku bezrobocia i wzrostu poziomu życia. OECD jest ośrodkiem opiniotwórczym w sprawach polityki gospodarczej oraz źródłem finansowania pomocy dla krajów słabo rozwiniętych.

IMFMiędzynarodowy Fundusz Walutowy – powstał w 1947 r. w Bretton Woods na podstawie konwencji Narodów Zjednoczonych z 1944 r. IMF skupia 178 państw, w tym Polskę. Jej cele to pomoc państwom w stabilizacji walut i przywracaniu równowagi ekonomicznej przez wprowadzenie programów dostosowawczych, które są działaniami uprzednio uzgadnianymi z rządami tych krajów. Otrzymanie pomocy merytorycznej i finansowej od IMF umożliwia tylko ścisła realizacja programów dostosowawczych.

World BankBank Światowy (Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju) – to organizacja, która działa przy ONZ z siedzibą w Waszyngtonie. Jej członkami mogą być wszystkie kraje należące do MMFW. Bank Światowy udziela długoterminowych pożyczek i pomocy merytorycznej w zakresie sposobu ich wykorzystania. Pożyczki Banku Światowego są przeznaczane na inwestycje w przemyśle, rolnictwie i komunikacji.

WTO Światowa Organizacja Handlu powstałą w 1994 r. w Marakeszu w wyniku podpisania Ogólnego Układu w sprawie Ceł i Handlu (GATT). Celem WTO jest liberalizacja handlu przez zmniejszenie i likwidację ceł oraz przeciwdziałanie protekcjonizmowi i dumpingowi. WTO podejmuje też działania w celu ochrony znaków towarowych i własności intelektualnej. Siedzibą WTO jest Genewa i skupia ona obecnie 139 państw.

NATOPakt Północnoatlantycki to polityczno-militarna organizacja państw, która powstała w 1949 r. w Waszyngtonie. Od 1967 r. siedzibą jest Bruksela. Pakt skupia 19 państw, a jego cele to zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony zasad ustrojowych i dobrobytu obywateli państw członkowskich. Pakt jest zobowiązany do udzielania pomocy militarnej w razie napaści na którykolwiek z krajów członkowskich.

WEUUnia Zachodnioeuropejska to organizacja polityczno-obronna, która powstała w 1954 r., skupia ona wszystkich członków UE. Dzięki utworzeniu Korpusu Europejskiego, aktywność WEU wzrosła.

ASEAN – Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej powstało w 1967 r. i skupiało Indonezję, Malezję, Singapur, Tajlandię i Filipiny, później dołączyły Brunei i Wietnam. Od 1993 r. kraje tworzą strefę wolnego handlu, a dynamiczny wzrost gospodarczy krajów tego regionu spowodował wzrost znaczenia tej organizacji.

ALADIStowarzyszenie na rzecz Integracji Ameryki Łacińskiej. Skupia Argentynę, Boliwię, Brazylię, Ekwador, Peru, Chile, Urugwaj, Kolumbię i Meksyk. Celem jest stopniowa likwidacja barier celnych i koordynacja współpracy gospodarczej.

APEC – Stowarzyszenie Współpracy Krajów Azji i Pacyfiku. Należy do niego 16 członków: kraje zrzeszone w ASEAN oraz USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Japonia, Chiny, Korea Północna, Tajwan, Meksyk, Papua- Nowa Gwinea.

MERCOSURWspólny Rynek Południa jest to wspólnota gospodarcza Argentyny, Brazylii, Paragwaju i Urugwaju.

Karaibskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, a od 1973 r. Wspólnota Karaibska (CRICOM). Należą do niej: Antigua, Barbados, Gujana Brytyjska, Trynidad, Tobago, Dominikana, Grenada, St. Kitts-Nevis-Anguilla, St. Lucia, St. Vincent, Jamajka, Montserrat, Belize, Bahama.

Pakt Andyjski – powstał w 1969 r. i skupia 5 krajów – Boliwię, Kolumbię, Ekwador, Peru i Wenezuelę.

Liga Państw Arabskich (LPA, Liga Arabska) – organizacja międzynarodowa, która powstała w 1945 r. w Kairze. Została utworzona przez państwa arabskie powiązane wspólnotą języka, historii, kultury i religii. Założycielami Ligi było 7 państw arabskich. Obecnie jest ich 21. Cele Ligi to zacieśnianie stosunków między państwami członkowskimi, koordynacja akcji politycznych, działalności gospodarczej i kulturalnej na rzecz wszystkich Arabów.

ONZOrganizacja Narodów Zjednoczonych powstała w 1945 r. w San Francisco, utworzona przez 50 państw. Jej celem jest utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz organizowanie współpracy gospodarczej w różnych dziedzinach. ONZ działa przez wyspecjalizowane agendy lub współpracę z innymi organizacjami międzynarodowymi.

Najważniejsze agendy to:

- UNESCOOrganizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury,

- FAOOrganizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa,

- UNICEFFundusz Pomocy Dzieciom.

 

Organizacje, z którymi ONZ współpracuje to:

- IMFMiędzynarodowy Fundusz Walutowy,

- WHOŚwiatowa Organizacja Zdrowia,

- ILOMiędzynarodowa Organizacja Pracy.