Nauka i rozwój Fizyka

Groźne zjawiska atmosferyczne

Cyklony tropikalne są wiatrami, które tworzą się nad silnie nagrzanymi powierzchniami oceanów o temperaturze przekraczającej 28˚C. Cyklon  tropikalny  to głęboki niż baryczny, na obrzeżu którego wieje bardzo silny wiatr dochodzący do 100m/s, a w jego centralnej części (oko cyklonu) panuje cisza, często słoneczna pogoda, a ciśnienie spada do 960hPa. Cyklony tropikalne powstają nad różnymi akwenami i noszą lokalne nazwy takie jak np.: cyklon na Oceanie Indyjskim, huragany na Atlantyku, tajfuny w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz willy-willy na Pacyfiku. Cyklony tropikalne są szczególnie groźne na pełnym morzu i niskich wybrzeżach, ponieważ mogą na nich powodować piętrzenie wód morskich i zalewanie nadmorskich obszarów, które są położone na niewielkich wysokościach. W głębi lądu nie są one zbyt groźne, ponieważ ich prędkość zmniejsza się wskutek siły tarcia.

Tornada są wiatrami występującymi na obszarze tzw. Alei Tornad na Nizinach Centralnych w Stanach Zjednoczonych. Aleja ta ma szerokość 650 km i ciągnie się między Teksasem i Iowa. Powstają one na równinach, gdzie mogą się łatwo przemieszczać i mieć kontakt z masami powietrza o dużych różnicach temperatur. Tornada rozpoczynają swój sezon zwykle między 1-3 maja. Gdy ciepłe i wilgotne powietrze z południa zmiesza się z chłodnym powietrzem z północy to ciepłe powietrze gwałtownie unosi się do góry, tworząc lokalny niż i burzowe opady. Gdy masy powietrza poruszają się w przeciwnych kierunkach to powstaje wirowy ruch powietrza, który jest początkiem tornada. Jest to zjawisko groźne, lecz krótkotrwałe. Prędkość wiatru w tornadzie osiąga od 180 do 500 km/h.

Trąby powietrzne to silne i krótkotrwałe wiatry, które tworzą się w prądach wstępujących powietrze nad silnie nagrzanymi stepami, pustyniami i półpustyniami. Występują też na innych obszarach, ale zawsze w masach gorącego, wilgotnego powietrza. Różnica ciśnienia między skrajną i wewnętrzną częścią trąby powietrznej sięga 100 hPa, a prędkość wiatru osiąga 100 m/s.

Susze powstają na skutek długotrwałych braków opadów. W latach 30. XX w. w Oklahomie w Stanach Zjednoczonych długotrwała susza i wiatry zniszczyło około 30 mln hektarów gruntów ornych. W latach 1968-1990 w Afryce długotrwała susza doprowadziła do klęski głodu w strefie Sahelu. W latach 90. zjawisko El Nino doprowadziło do suszy na wilgotnych obszarach Indonezji i północno-wschodniej Australii, w Indonezji wywołało ogromne pożary, a w Australii uniemożliwiło hodowlę bydła.

Powodzie wywoływane są przez różne czynniki:

- Nawalne (bardzo obfite) opady deszczu. Rzeki nie są w stanie odprowadzić takiej ilości wody, co powoduje zalanie okolicznych obszarów. Powodzie takie często występują w klimatach monsunowych, na rzekach Ganges, Jangcy i Huang-He.

- Gwałtowne roztopy, w czasie których powstają zatory lodowe w dolnym biegu rzeki. Takie powodzie występują na wiosnę na rzekach Syberii, Kanady i Polski.

- Cofka, czyli cofanie się wód morskich w korycie rzecznym na skutek oddziaływania silnych wiatrów wiejących od morza.